พื้นที่ เพชรบุรี
โครงการ “การพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชนเชิงสร้างสรรค์ บนฐานทุนทางวัฒนธรรมชุมชน : ระยะที่ 2”
Development of Creative Cultural Community Based Products : Phase 2
ทุนอุดหนุนการวิจัยประจำปี 2565 สำนักงานวิจัยแห่งชาติ (วช.) ดำเนินโครงการโดย มหาวิทยาลัยศิลปากร

เพชรบุรี เป็นจังหวัดหนึ่งในภาคตะวันตก (บ้างก็จัดอยู่ในภาคกลางตอนล่าง ด้านของการพยากรณ์อากาศจัดอยู่ภาคใต้ตอนบน) มีภูมิประเทศทั้งเป็นที่สูงติดเทือกเขาและที่ราบชายฝั่งทะเล มักเรียกชื่อสั้นๆ ว่า เมืองเพชร เดิมเรียก พริบพรี และจากหลักฐานในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ปรากฏชื่อว่า ศรีชัยวัชรปุระ จังหวัดเพชรบุรีมีชื่อเสียงในฐานะแหล่งผลิตน้ำตาล เนื่องจากมีต้นตาลหนาแน่น เป็นเมืองเก่าแก่ มีประวัติศาสตร์ยาวนาน เพชรบุรีเป็นเมืองที่เคยรุ่งเรืองมาตั้งแต่สมัยโบราณและเป็นเมืองหน้าด่านที่สำคัญของไทยในกลุ่มหัวเมืองฝ่ายตะวันตก ปัจจุบันมีวัดเก่าแก่และบ้านเรือนทรงไทยจำนวนมาก นอกจากนี้ยังมีคำพูดติดปากว่า นักเลงเมืองเพชร ปัจจุบันเพชรบุรีเป็นเมืองด่านสำคัญระหว่างภาคกลางและภาคใต้ และยังเป็นเมืองท่องเที่ยวที่สำคัญ เช่น หาดชะอำ หาดปึกเตียน หาดเจ้าสำราญ แหลมหลวง แหลมเหลว และเขื่อนแก่งกระจาน

ร่องรอยของผู้คนในอดีตในเขตจังหวัดเพชรบุรี ปรากฏหลักฐานในรูปของโบราณวัตถุ โบราณสถาน แหล่งที่อยู่อาศัยหลงเหลืออยู่ทั่วไปตั้งแต่ในช่วงที่เป็นชุมชนสมัยก่อนประวัติศาสตร์พบหลักฐาน แถบภูเขาทางตะวันตกในเขตอำเภอ ท่ายาง จวบจนสังคมพัฒนาขึ้นภายใต้วัฒนธรรมแบบทวารวดี ก็พบร่องรอยของชุมชนเหล่านี้ในหลายพื้นที่ เช่น กลุ่มผลิตรูปเคารพหนองปรง ในเขตอำเภอเขาย้อย กลุ่มบ้านหนองพระ เนินโพธิ์ใหญ่ เนินดินแดง วัดป่าแป้นในเขต อำเภอบ้านลาด กลุ่มเขากระจิว ในเขตอำเภอท่ายาง กลุ่มทุ่งเศรษฐี ในเขตอำเภอชะอำ แต่ในลุ่มแม่น้ำเพชรบุรีก็ยังไม่พบ หลักฐานของเมืองที่มีคูน้ำคันดินล้อมรอบแบบเมืองทวารวดีที่ พบทั่วไปใน ลุ่มแม่น้ำสำคัญอื่น ๆ ในแถบภาคกลางของ ไทยแต่ก็พบหลักฐานโบราณวัตถุแบบทวารวดี คือธรรมจักรหินในบริเวณชุมชนเก่าทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเพชรบุรี ส่วนเพชรบุรีในวัฒนธรรมเขมรโบราณ นั้นมีหลักฐานที่ปรากฏได้จากการสร้างเมืองในรูปแบบของวัฒนธรรมเขมร โบราณเป็นรูปสี่เหลี่ยมขึ้นที่ทางฝั่งตะวันออก ของแม่น้ำเพชรบุรี พบว่าบริเวณเมืองเพชรบุรีมีร่องรอยของแนวคูเมืองและกำแพงเมือง ที่มีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยม ที่ใกล้จะเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสมากกว่าสี่เหลี่ยมผืนผ้า และโบราณสถานที่วัด กำแพงแลง อันได้แก่ปรางค์ศิลาแลง 5 องค์ ลักษณะทางสถาปัตยกรรมและรูปเคารพที่ได้จากบริเวณนี้ล้วนมีอิทธิพล ศิลปเขมรโบราณแบบบายน ที่มีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 18 - 19 และถ้าหากเชื่อว่าเมืองนี้คือหนึ่งในเมืองที่ พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แห่งราชอาณาจักรกัมพูชาได้ทรงประดิษฐานพระชัยพุทธมหานาถไว้ เมืองนี้ก็คือเมือง ศรีชัยวัชรบุรี

ความโดดเด่นด้านการท่องเที่ยวของจังหวัดเพชรบุรี คือ เป็นเมือง 3 วัง ประกอบด้วย พระนครคีรีพระรามราชนิเวศน์และ พระราชนิเวศมฤคทายวัน เป็นเมือง 3 ทะเล ประกอบด้วย ทะเลเม็ดทราย ทะเลโคลน และทะเลหมอก เป็นเมือง 3 รส ประกอบด้วย รสหวาน รสเค็ม และ รสเปรี้ยว โดยมีแหล่งศึกษาทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ อาทิเช่น พระราชวังบนพระนครคีรี พระรามราชนิเวศน์ วัดเขาบันไดอิฐ วัดกําแพงแลง วัดท่าไชยศิริ วัดมหาธาตุวรวิหาร วัดใหญ่สุวรรณาราม วัดพระพุทธไสยาสน์หรือวัดพระนอน วัดเพชรพลี วัดเนรัญชราราม มีงานประเพณี วัฒนธรรม ในพื้นที่ ได้แก่ งานพระนครคีรีเมืองเพชร ประเพณีวัวลาน ละครชาตรี วิถีชาวไทยทรงดำ เห่เรือบก

ด้วยประวัติศาสตร์ เรื่องราวความเป็นมา ตลอดจนเชื้อชาติที่หลากหลาย ร่วมกันเกิดเป็นบริบทของชุมชนแบบพหุวัฒนธรรมและพื้นที่ทางวัฒนธรรมในจังหวัดราชบุรี ได้หล่อหลอมให้เกิดทุนวัฒนธรรมที่หลากหลาย เป็นอัตลักษณ์ของพื้นที่ ซึ่งผู้ประกอบการสามารถนำทุนวัฒนธรรม มาพัฒนาให้เกิดเป็นสินค้า/บริการ ที่มีจุดเด่นของตนเอง จะสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับสินค้าและความยั่งยืนให้การประกอบการได้เป็นอย่างดี